با اندکی تامل دربارهی نام بازاریابی ویروسی، میتوان تا حدودی به معنا و مفهوم آن پی برد. در سال 2021، با گسترش حداکثر دنیای اینترنت و تبدیل شدن دنیا به دهکدهی جهانی، نام این نوع از بازاریابی، بیش از هر زمان دیگر به گوش میخورد، اما آیا دربارهی تعریف آن، هیچ اطلاعاتی دارید؟
محتویات این مقاله
همگی به خوبی میدانیم که ویروس چیست، چگونه منتشر میشود و در کسری از ثانیه، میتواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. به هر حال در موقعیتی قرار داریم که ویروس کرونا را با پوست و گوشت حس میکنیم. ویروس بد است، موجودی است جهنمی؛ اما شاید تنها موردی که ویروس برای ما نفع و فایده داشته باشد، در همین بازاریابی ویروسی است. در چنین مواردی ویروس نه تنها اصلا بد نیست، بلکه حتی میتواند موهبتی برای بیزینس ما باشد.
به قول متخصصان، این نوع از بازاریابی در نوع خود، تا حدودی به بازاریابی چریکی شبیه است. گرچه مفهوم این دو، تفاوتهای بسیاری نیز با یکدیگر دارند. امروز در این مقاله از «گروه آموزشی افشین فاتح» به عنوان بیزینس کوچینگ شما، قصد داریم تا در عرض 5 دقیقه، مفهوم بازاریابی ویروسی را بررسی کنیم و سپس مثالهایی گیرا، برایتان مطرح نماییم. با ما همراه باشید.
بازاریابی ویروسی چیست؟
اکنون درک بازاریابی ویروسی، اندکی برایمان آسانتر است. این نوع از بازاریابی، تحت عنوانهای دیگری مثل وایرال مارکتینگ یا (Viral Marketing) نیز شناخته میشود. در این بازاریابی، هدف استفاده از بارزترین مشخصه ویروس، برای توسعه کسب و کار است؛ ویروس از یک فرد، به فرد دیگر انتقال پیدا میکند، ما نیز میخواهیم برای معرفی و گسترش بیزینس خود از همین قابلیت استفاده کنیم.
در وایرال مارکتینگ، هدف آن است که کالایی یا خدماتی را به فروش برسانیم، یا توجه مصرفکنندگان را به یک برند خاص، جلب نماییم. این کار، معمولا با «انتشار پیام» بین افراد، انجام میپذیرد. ایدهی اصلی این بازاریابی، آن است که کاری کنیم افراد، با میل و علاقه و رغبت، دست به تبلیغ ما بزنند. در پی همین ایده، پیداست که شبکههای اجتماعی، بهترین بستر برای این نوع مارکتینگ، به حساب میآیند.
اما محتوای ویروسی چگونه منتشر میشود؟ دهان به دهان گشتن، اساس بازاریابی ویروسی است. به همین دلیل، فضای مجازی جای بسیار خوبی برای پیاده کردن این ایده است. در فضای مجای مجازی و شبکههای اجتماعی، سرعت انتقال اخبار، بینهایت بالاست. به طور مثال ویدیوی دختربچه بلوچ را که چند وقت پیش در اینستاگرام پخش شده بود را در نظر بگیرید. این ویدیو در عرض 24 ساعت، کل فضای مجازی را در بر گرفت و به اصطلاح، وایرال شد.
البته نباید فراموش کرد که وایرال شدن، میتواند همانند یک تیغ دولبه عمل کند. در بازاریابی ویروسی، کنترل، از محدوده عملکرد شما خارج است و عملا، این مخاطب است که همه چیز را به دست میگیرد. به همین دلیل، امکان بروز نتیاج منفی، بسیار بالاست. این مورد را شاید بتوان به عنوان یکی از خطرات و نکات منفی این نوع مارکتینگ، در نظر گرفت. کتاب «بازاریابی ویروسی» نوشته جونا برگر، بهترین کتاب درباره بازاریابی ویروسی است.
صفات و ویژگیهای محتوای ویروسی
بدون شک اکنون از خود میپرسید که ویژگی های یک محتوای ویروسی چیست؟ برای اینکه محتوای ما بتواند در بین مشتریان وایرال شود، به طبع باید دارای صفات و مشخصههای خاصی باشد. توجه داشته باشید که به هر محتوایی، نمیتوان برچسب ویروسی زد.
از بارزترین ویژگی های محتوای ویروسی، میتوان به موار زیر اشاره کرد:
- کیفیت حرف اول را میزند، محتوا باید به ذائقهی مشتری، خوش بیاید.
- خلاقیت دیگر عنصر مهم در تولید محتوای ویروسی است، که البته نقشی تعیینکننده دارد.
- محتوا باید باارزش باشد. مهمتر از آن، باید به گونهای باشد که بتوان آن را با هر کسی به اشتراک گذاشت، یعنی محدود به قشر خاصی نباشد.
نحوه راهاندازی کمپین بازاریابی ویروسی
بر روی کاغذ، راه اندازی کمپین بازاریابی ویروسی، بسیار آسان است؛ اجرایی کردن این ایده، در وهلهی اول به سادگی آب خوردن است. تنها کاری که باید انجام دهید، این است که یک محتوا دربارهی محصول یا خدمات خود آماده نمایید. این محتوا میتواند از هر جنسی باشد، متن، ویدیو، توییت، پست، موسیقی، پادکست یا هر چیز دیگر؛ مهم آن است که برای مخاطب، جذابیت داشته باشد و تا بیشترین حد ممکن، توجه او را به خود جلب کند.
در قدم بعدی، لازم است که این محتوا را در بسترهای اینترنتی منشتر کنید و آن را تا جای ممکن، به اشتراک بگذارید. کاری که شما کردید، ساخت یک جرقه بود، حال باید منتظر بمانید تا آن جرقه، آتش به پا کند! در بعضی موارد از وایرال مارکتینگ، ممکن است موضوع وایرال شدن، به خودی خود و بر حسب تصادف رخ دهد. نمونهی چنین مواردی را به وفور، در اینستاگرام و یا سایر شبکههای اجتماعی، به چشم دیدهایم.
محتوایی که شما در بازایابی ویروسی منتشر میکنید، بر دو نوع است:
-
محتوای آشکار
در این نوع محتوا، فارغ از جنس آن، مخاطب از ابتدا میداند که قرار است شاهد تبلیغات باشد. مثلا اگر محتوای شما ویدیویی است، مخاطب از همان متوجه میشود که هدف، تبلیغ یک محصول، خدمت، یا برندی خاص است.
-
محتوای پنهان
نوع دوم، محتوای پنهان است. این نوع، در سال 2021 بیشتر به چشم میخورد و گویا محبوبیت و تاثیر بیشتری دارد. در این نوع، نمیتوان از ابتدا پی برد که هدف از محتوا چیست. وقتی چنین محتوایی کاملا مطالعه و یا دیده شد، مخاطب تازه در انتها میفهمد که هدف، تبلیغات بوده است. البته باید توجه داشته باشید که در این مورد، باید حسابی دقت به خرج دهید؛ زیرا اگر مخاطب حس کند که فریب خورده، نتیجه میتواند کاملا به ضرر شما باشد.
مثالهایی برای بازاریابی ویروسی
برای اینکه بتوانید بهتر با مفهوم بازاریابی ویروسی آشنا شوید، اجازه دهید چند نمونهی شناختهشده از آن را به شما معرفی کنیم. در این بخش، بنا داریم تا ویدیوهای معروف در مورد بازاریابی ویروسی را با هم بررسی کنیم:
-
چالش سطل آب یخ
شاید معروفترین نمونهی این نوع مارکتینگ، همان چالش معروف سطل آب یخ باشد که در سرتاسر دنیا، وایرال شد. از بیل گیتس گرفته تا تا معروفترین سلبریتیهای هالیوودی، همگی در این چالش شرکت کردند و ویدیویی را از خود به اشتراک گذاشتند؛ در آخر همان ویدیو، فرد دیگری را نیز به چالش، دعوت نمودند. گردش دهان به دهان و تبلیغات از شخص به شخص را میتوان به خوبی در این نمونه شاهد بود.
آغازگر این چالش، انجمن ال ای اس بود و قصد داشت با پخش چنین ویدیوهایی، دربارهی بیماری نورون حرکتی، آگاهیرسانی کند و مبلغی را نیز برای کمک به این بیماران، جمعآوری کند. اگر چه در آمریکا هدف اصلی افزایش آگاهی درباره این بیماری بود، اما در کشورهای دیگر، این هدف تا حدودی تغییر یافت. به هر حال، چنین ویدیویی را میتوان نمونهای کاملا واضح از وایرال مارکتینگ در نظر گرفت.
-
باز کردن در بطری با پا
این ویدیو را هم احتمالا بسیاری از شما، در فضای مجازی دیده باشید. ویدیویی که در آن افراد، سعی میکنند در بطری نوشیدنی را با یک ضربهی پا، باز نمایند. البته همین ویدیو، اسباب طنز و ساخت ویدیوهای فکاهی بسیاری نیز شد، اما آیا میدانید اولین بار چه کسی این کار را انجام داد؟
پیدایش این چالش، به یک استاد هنرهای رزمی در قزاقستان باز میگردد. این استاد معروف، ویدیویی از خودش منتشر کرد که در آن با ضربه پا، در یک بطری نوشیدنی را باز میکند. حال اینکه چه دانسته و برای تبلیغ هنرش بوده، و چه غیر عامدانه صرفا برای سرگرمی در پیج شخصیاش منشتر شده، فرقی نمیکند؛ مهم آن است که نمونهای بارز از بازاریابی ویروسی به حساب میآید.
همین فرد، با به کار بردن یک هشتگ، کمک شایانی به وایرال شدن ویدیو کرد. این کلیپ چند ثانیهای در عرض چند روز در کل دنیا پخش شد، و سلبریتیهایی معروفی از جمله جیسون استاتهام نیز به آن پیوستند. چنین محتوایی، توانست بدون استفاده از بیزینس کوچینگ، تا به این حد موفق عمل کند.
انواع بازاریابی ویروسی
این نوع از مارکتینگ، بسیار وسیع و گسترده است؛ شاخ و برگهای بسیار دارد و خب طبیعی است که انواع مختلفی نیز داشته باشد. بر اساس استراتژیهایی که در وایرال کردن یک محتوا، یک محصول یا یک برند به کار میروند، میتوان انواع مختلفی از بازاریابی ویروسی را معرفی کرد.
-
ویروسی ارزشی
در این نوع که عامیانهترین و پرکاربردترین نوع نیز به حساب میآید، فرد یا افرادی، از یک محصول یا از یک دسته خدمات خاص، استفاده میکنند. سپس همان افراد، دست به اشتراک تجربیات خود میزنند و سعی میکنند که مخاطبان تازهای را برای آن محصول، جذب نمایند. دقیقا میتوان اینطور گفت که یکی از شاخص های موفقیت در بازاریابی ویروسی، تمایل قلبی مخاطب به اشتراک هر چه بیشتر محتوای شماست.
-
ویروسی حیلهای
در این نوع، تقریبا مثل مورد پیشین، سعی بر آن است که فرد یا گروهی از افراد، مخاطبان را به یک محصول، جذب نمایند؛ با این تفاوت که این بار، در ازای هر جذب مخاطبی که انجام میشود، پاداشی به فرد، تعلق میگیرد.
-
ویروسی حیاتی
در این نوع از وایرال مارکتینگ، افراد دوست دارند که تجربیات خود را با کسانی شریک شوند که به محصولی خاص نیاز دارند. مثلا فرد «الف» قبلا از یک محصول استفاده کرده است و اکنون با فرد «ب» آشنا شده است. فرد «ب» قصد دارد از همان محصول استفاده کند؛ حال فرد «الف»، با انتقال تجربیات خود به فرد «ب»، به وایرال شدن یک محصول کمک میکند. توجه داشته باشید که این مورد را نباید با نوع «ویروسی ارزشی» اشتباه گرفت.
-
ویروسی مارپیچی
در این مورد، افراد بر اساس سلایق و علایق مشترک، محصول، خدمات یا برندی را بین یکدیگر، به اشتراک میگذارند. این مورد، بیشتر برای محصولاتی غیراساسی و غیرضروری به کار میرود.
-
ویروسی ناخوشایند
همانطور که از نام این مورد پیداست، افراد تجربیات منفی خود را بین یکدیگر، به اشتراک میگذارند. از این نوع، میتوان به عنوان یک استراتژی معکوس استفاده کرد؛ به این صورت که با عرضه یک محصول بیکیفیت، نظر منفی مخاطب را به دست آورید و بعدا با ارائه یک جایگزین خوب برای همان محصول، فروش را افزایش دهید.
استراتژیها و تکنیکهای بازاریابی ویروسی
برای اینکه وایرال مارکتینگ تا بیشترین میزان ممکن عملی شود و به نوعی کارآمدی آن افزایش پیدا کند، لازم است که از استراتژیهای و تکنیکهای خاصی استفاده کنیم. استفاده از این تکنیکها، اصلا کار سختی نیست و هیچ پیچیدگی خاصی ندارد.
از مفیدترین تکنیک های بازاریابی ویروسی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
رایگان عرضه کنید
هیچ چیز مثل ارائه رایگان محصول، نمیتواند مخاطبان را به خود جذب کند. یکی از موثرترین استراتژیها در این نوع بازاریابی، آن است که محصول یا خدمات خود را به صورت مجانی، در اختیار مشتری قرار دهید. با این کار، شما خود به خود تبلیغ برند خود را کردهاید. این مورد را در بین اینفلوئنسرهای اینستاگرامی، به وفور میتوان مشاهده کرد.
-
محتوا تولید کنید
اساس وایرال مارکتینگ، ساخت، پخش و اشتراک محتواست. همانطور که گفتیم، فرقی نمیکند این محتوا از چه جنسی باشد؛ اما تولید محتوای متنی، آن هم به صورت مقاله، میتواند یکی از مفیدترین تکنیکهای افزایش اثربخشی این نوع بازاریابی باشد. در طی یک مقاله، میتوانید محصول و یا خدمات خود را به صورت تمام عیار معرفی کنید و از تمامی جهات، آن را بررسی نمایید.
-
دست مخاطب را برای اشتراک باز بگذارید
برای اینکه تا حداکثر میزان ممکن دیده شوید، باید سعی کنید که تا جای ممکن، دست مخاطب را برای اشتراک محتوا، باز بگذارید. محتوای شما از هر جنسی که باشد، در هر بستری که باشد، باید بتوان آن را به راحتی در بین بسترهای مختلف، به اشتراک گذاشت. در این مورد، سعی کنید از تمامی شبکههای اجتماعی کمک بگیرید.
-
مشتری را به خود وفادار کنید
جذب مشتری یک مسئله است، حفظ مشتری، مسئلهای دیگر. در بازاریابی ویروسی، هر دو به یک اندازه اهمیت دارند؛ لذا واجب است که مشتریها را به خود وفادار کنید. برای این کار، موجبات عضویت مشتری را فراهم کنید، برایشان مزایایی مهیا کنید که در اختیار مشتریان عادی قرار نمیدهید. خبرنامه و ایمیل برایشان بفرستید. به علاوه، بستری را بسازید که بتوانید در آن، به صورت مستقیم با مشتری ارتباط داشته باشید و از خواستههایش آگاه شوید.
مزایای بازایابی ویروسی
در سال 2021، بازاریابی ویروسی به بالاترین میزان محبوبیت رسیده است، اینکه هنوز هم بعد از این همه مدت، به وفور آن را در جامعه مشاهده میکنیم، نشان از کارایی آن دارد. صاحبان کسب و کار بسیاری که نیازمند و متقاضی بیزینس کوچینگ بودهاند، از این نوع بازاریابی، بهره فراوان بردهاند.
مزایای بازاریابی ویروسی، به شرح زیر است:
-
کم هزینه است
یکی از مهمترین مزایای این نوع مارکتینگ، کم هزینه بودن آن است. در وایرال مارکتینگ، این مشتری است که تا 90 درصد، محصولا و برند ما را تبلیغ میکند. طبیعی است که در چنین موقعیتی، به صرف هزینههای گزاف برای تبلیغات، نیازی نداشته باشیم.
-
شانس زیادی برای جهانی شدن دارد
انتشار محتوا در بازاریابی ویروسی، شانس این را دارد که حتی در سطوح جهانی نیز دیده و وایرال شود. این موهبت را باید مدیون اینترنت و دهکده جهانی بود. شما میتوانید به راحتی با انتشار یک محتوا در بستری مثل اینستاگرام، در عرض چند روز در کل کشور دیده شوید، حتی اگر شانس با شما یار باشد، ممکن است که در کل دنیا به شهرت برسید.
-
تهاجمی نیست
مخاطبان معمولا دل خوشی از دست بازاریابیهای تهاجمی ندارند؛ دید بدی نسبت به آن دارند و طوری حس میکنند که گویی به حریم شخصیشان تجاوز شده. اما از طرف دیگر، یکی از بزرگترین نقاط قوت در وایرال مارکتینگ، تهاجمی نبودن آن است. در این مارکتینگ، کنترل به دست مخاطب است، اوست که تصمیم میگیرد چه چیزی را به اشتراک بگذارد و چه چیزی را نادیده بگیرد. این موضوع، محبوبیت برند شما را تا حد زیادی افزایش میدهد.
-
برندساز است
اگر محتوایی که تولید میکنید به اندازه کافی خلاقانه باشد و دل و دیده از مخاطب برباید، همانطور که گفتیم، مخاطب خودش با رغبت، حاضر میشود که آن را به اشتراک بگذارد. نه تنها اشتراک، بلکه برای ارتباط پیدا کردن با برند شما، سر و دست هم میشکاند. همین موهبت در بازاریابی ویروسی، باعث میشود که رفته رفته، به یک برند شناختته شده تبدیل شوید.
معایب بازاریابی ویروسی
در کنار مزایای فوقالعاده این نوع از بازاریابی، بدون شک باید انتطار چند عیب کوچک را نیز داشت. طبیعی است که در وایرال مارکتینگ به این گستردگی و عظمت با هزاران شاخ و برگ، چند مشکل نیز وجود داشته باشد.
از جمله معایب بازاریابی ویروسی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
کنترلش در دست ما نیست
در وایرال مارکتینگ، تنها 10 درصد از کار تحت کنترل ماست. الباقی کار را همه، مخاطب به انجام میرساند. ما به عنوان بیزینسی که قرار است به یک برند تبدیل شود، نمیدانیم در آینده با چه کسی سر و کار داریم، نمیدانیم که چه کسی ممکن است به سراغ ما بیاید. به علاوه، ممکن است محتوای ما، به دست کسانی به جز مخاطب هدف برسد. به همین دلیل، نگرانیهایی از بابت، میتواند وجود داشته باشد.
-
رشد آن بیرویه است
بدون شک، امکان دارد که محتوای ما، از آنچه که پیشبینی میکردیم، بیشتر رشد کند. این موضوع همیشه به سود و به منفعت ما نیست، بعضی از اوقات، میتواند نتیجهای کاملا برعکس داشته باشد. از آنجایی که تبلیغات به دست ما نیست، پس طبیعتا رشد کار نیز به دست ما نیست؛ و این موضوع میتواند یکی از عیوب بازاریابی ویروسی باشد.
-
سنجش آن ممکن نیست
یکی از راههای مطالعه بر انواع کمپینهای بازاریابی، سنجش و بررسی، بعد از رسیدن آن به دست مشتری است. معمولا بعد از اینکه نوعی از مارکتینگ را بر یک بازار پیاده میکنیم، باید بررسی کنیم و ببینیم که رفتار مصرفکننده در قبال آن چگونه بوده است. این موضوع، در بازاریابی ویروسی مشکل است و شاید در بعضی از موارد، عملا غیرممکن باشد.
-
تیغ دولبه است!
این نکته را در ابتدای مقاله نیز یادآور شدیم. وایرال مارکتینگ، یک تیغ دولبه است. اصلا شبیه به راه رفتن بر روی یک پل باریک میماند! هر لحظه ممکن به یک سمت سقوط کنید، یک طرف رشد کنترل نشده و بیش از اندازه، دیگری شهرت منفی و نتیجهی عکس. مقصود کلام این است؛
در این بازاریابی، ممکن است همانقدر که شانس برای تبدیل شدن به یک برند مشهور داشته باشید، به همان اندازه هم ممکن است به یک برند منفور تبدیل شوید.
سوالات متداول
[row]
[col span__sm=”12″ bg_color=”rgb(255, 255, 255)” depth=”1″ depth_hover=”2″]
[accordion]
[accordion-item title=”بازاریابی ویروسی چیست؟”]
نوعی از بازاریابی است که در آن، محصول، خدمات و یا برند ما، به صورت دهان به دهان و فرد به فرد، تبلیغ میشود.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”اساس بازاریابی ویروسی چیست؟”]
ساخت محتوا و اشتراک آن، اساس بازاریابی ویروسی است. فرقی ندارد که چه محتوایی و از چه جنسی تولید میکنیم، فقط باید به گونهای باشد که مخاطب، به اشتراک آن ترغیب شود.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”مزایای بازاریابی ویروسی چیست؟”]
کم هزینه است، شانس زیادی برای جهانی شدن برایمان به ارمغان میآورد، برندساز است و از مهمتری، نهاجمی نیست.
[/accordion-item]
[/accordion]
[/col]
[/row]
[block id=”comment”]